Otomatik Bilgi Paylaşımı Gerçeği
OTOMATİK BİLGİ PAYLAŞIMI GERÇEĞİ
Avrupa'da yaşayan Türkleri bugünlerde tedirgin eden ve sosyal medya ile yazılı ve görsel yayınların değişik bilgiler sunduğu Otomatik Bilgi Paylaşımındaki gerçeği sizlere bugün resmi açıklamaların ışığı altında yansıtalım.
Bu yazımızın ana omurgası Ekonomi ve Maliye Bakanlığımızın resmi açıklaması ve bilgilendirici broşürüdür. Ayrıca konuyla ilgili olarak yaptığımız araştırma sonucudur.
Otomatik Bilgi Paylaşımının Hukuki Kaynağı
Vergi alanında uluslararası işbirliği, pek çok ülkenin katılımıyla sürdürülen ve Avrupa Birliği (AB) ile Türkiye’nin de bir parçası olduğu Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ve G20 gibi uluslararası kuruluş ve oluşumlarca da takip edilmekte. Ülkeler çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmalarının kendilerine sağladığı sınırlar dâhilinde talep üzerine bilgi değişimini uzun yıllardır yürütmekteyken, vergi kayıp ve kaçaklarını önlemek konusundaki işbirliğinin hem çok taraflı hem de otomatik temelde gerçekleşmesini sağlamak üzere OECD tarafından Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardımlaşma Sözleşmesi oluşturuldu. Avrupa Birliği üyesi ülkelerin tamamının yanı sıra İsviçre, Norveç, Brezilya, Hindistan gibi ülkeler de dahil 136 ülke Sözleşme kabul edildi. Uluslararası vergisel işbirliği ve şeffaflığın bir gereği olarak 2011 yılında Türkiye tarafından da imzalandı. 107 ülkenin taraf olduğu “Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimine İlişkin Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşması”nı da Türkiye 21.04.2017 tarihinde imzalamış ve 31.12.2019 tarihinde onayladı.Türkiye’de otomatik bilgi değişimi için bilgileri toplamaya ve paylaşmaya yetkili makam, Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı Gelir İdaresi Başkanlığıdır. AB ülkeleri ile pek çok diğer ülke ise kendi aralarında otomatik bilgi değişimine 2017 ve 2018 yıllarında başladı.
Ülkemiz Hangi Ülkelerle İş Birliği İçinde
Anlaşmaya taraf ülkelerden Almanya, Hollanda, Belçika, Avusturya ve Fransa, Türkiye’nin (2019 yılına ait bilgilerin paylaşılacağı) 2020 yılı bilgi değişimi takvimine alınamamıştır. Bununla birlikte, Avrupa Birliği, tüm üye devletlerle otomatik bilgi değişimi yapmayan ülkeleri listeleme yoluyla izlemekte ve bu ülkelere yaptırım uygulamayı tartışmaktadır. Önümüzdeki süreçte bilgi değişimi yapılan ülke sayısının arttırılması söz konusudur.
Otomatik Bilgi Değişiminin Kapsamı Nedir?
Otomatik bilgi değişimi; kişilerin, ikamet ettiği ülke dışındaki diğer ülkelerde bulunan finansal hesap bilgilerinin, yerleşik (mukim) olunan ülkeye, her yıl diğer ülke vergi idarelerince, vergisel amaçlarla kullanılmak üzere karşılıklı ve otomatik olarak elektronik ortamda gönderilmesidir.
Örneğin; İsveç’te yerleşik bir Türk vatandaşının Türkiye’de bulunan ve kapsama giren banka hesabına ilişkin bilgilerin mütekabiliyet (karşılıklılık) esasında paylaşımıdır. Türkiye’de yerleşik bir İsveç vatandaşının İsveç’te sahip olduğu banka hesabının bilgisi de İsveç’ten alınacaktır.
Değişime tabi tutulacak bilgiler
İlgilinin adı ve soyadı,
Adresi,
Yerleşik (mukim) olduğu ülke ve vergi kimlik numarası (VKN),
Doğum yeri ve tarihi,
Hesap numarası, hesap bakiyesi ya da değeri,
Hesaba yıl içinde ödenen faiz, temettü gibi gelirlerin ya da hesapta tutulan varlıklardan elde edilen gelirlerin toplam brüt tutarı
Kapsam Dışı Olan Konular Nelerdir?
Ülkemizdeki gayrimenkul ve taşıt bilgileri otomatik bilgi değişimi kapsamında değildir. Hesap hareketleri detayı da bu kapsamda finansal kuruluşlardan alınmayacak ve paylaşım konusu yapılmayacak.
Otomatik bilgi değişimi kapsamında Türkiye bilgi paylaşımına başladı mı?
Türkiye’nin ilk otomatik bilgi değişimi, 2018 yılında Norveç ve Letonya ile başlamış olup, 21.08.2020 itibarıyla Anlaşma kapsamında 2020 yılında Türkiye’nin otomatik temelde bilgi göndermesi 54 ülke ile paylaşıldı. Listenin önümüzdeki yıllarda da değişiklik gösterebilmesi, yeni ülkelerin eklenmesi ya da çıkması söz konusu olabilir. Otomatik bilgi değişimi süreci zaman içerisinde Anlaşmaya taraf tüm ülkeleri kapsayacak şekilde ilerlemesi düşünülmekte. Şu an itibarıyla Almanya, Hollanda, Belçika, Avusturya ve Fransa, Türkiye’nin (2019 yılına ait bilgilerin paylaşılacağı) 2020 yılı bilgi değişimi takvimine alınamamıştır.
Hangi dönemin bilgileri paylaşılacaktır? Otomatik bilgi değişimi geçmiş yılları kapsamakta mıdır?
Almanya, Fransa, Hollanda, Avusturya ve Belçika hariç, 2019 yılına ilişkin bilgiler karşılıklılık sağlanan ülkelere 2020 yılında gönderilecektir. Bu tarihlerden önceki yıllara ilişkin otomatik bilgi değişimi yapılması söz konusu değil. Norveç ve Letonya ile ise otomatik bilgi değişimi kapsamında 2018 ve 2019 yıllarında karşılıklı olarak bilgi paylaşımı yapılmıştır. Bilgi değişiminde bulunulan yıl bildirilecek olup geriye doğru gitme veya 10 yıl geçmişi bildirme gibi husus yoktur. Ayrıca bilgi gönderilir iken ayrıntılı olarak kira geliri, emeklilik, faiz vs ayrıntıya yer verilmeyecektir.
Kimler Türkiye’de hesabı gönderilecek kabul edilir ve bilgileri gönderilir ?
Gelir Vergisi Kanunumuza göre “ikametgâhı Türkiye’de olanlar ile bir takvim yılında 6 aydan fazla devamlı olarak Türkiye’de oturanlar Türkiye’de yerleşmiş sayılırlar.” Ayrıca Medeni Kanunumuzun 19 uncu maddesine göre “yerleşim yeri bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir.” Adresi ülkemiz gözükenlerin ve banka hesap bilgisi ile iletişim bilgileri Türkiye olanların bilgisi gönderilmez.
Türk bankalarından mı bilgi alınır ve Türkiye'de kim yetkili?
Yabancı finansal kuruluşların Türkiye’de bulunan şubeleri ile Türkiye’de kurulu finansal kuruluşlar Gelir İdaresi Başkanlığına bilgi gönderecektir. Türk finansal kuruluşlarının yurtdışı şubeleri ise bulundukları ülkenin mevzuatına tabi olup, bu kuruluşlardaki müşteri bilgilerinin Türkiye (Gelir İdaresi Başkanlığı) üzerinden diğer ülkelere otomatik bilgi değişimi kapsamında gönderilmesi söz konusu olmayacaktır.
Finansal kuruluşlar bildirim kapsamındaki müşterilerini yani sizleri nasıl tespit edecek?
Finansal kuruluşlar yeni açılan hesaplar için müşterilerden hangi ülkede yerleşik (mukim) olduklarını gösteren beyanlarını alırlar. Ayrıca 1/7/2017 tarihinden önce açılmış hesaplarda finansal kuruluşlar kayıt taraması yaparlar. Kayıtlarında aşağıdaki göstergelerden birinin bulunması halinde göstergenin bulunduğu ülkeye ilişkin olarak Başkanlığa bildirim gönderilir:
-Kişinin ilgili ülkede yerleşik (mukim) olduğuna ilişkin kayıt
-İlgili ülkede güncel yazışma ya da ikametgah adresi
-İlgili ülkede kayıtlı telefon numarası (Türkiye’de bir telefon numarası yoksa)
-Mevduat hesapları dışındaki hesaplardan ilgili ülkedeki hesaplara düzenli fon transferi talimatı
-İlgili ülkede adresi bulunan bir kişiye verilmiş temsil veya imza yetkisi (vekaletname)
Bu nedenle, banka hesap sahibi olarak sizlerin bankadaki adreslerinizi kontrol etmenizi ve güncel ikamet bilgilerini kişisel beyan ve kanıtlayıcı belge ile birlikte bankalarına bildirmesi ve iletişim bilgilerinizi güncelleme yapmanız yararınıza olacaktır.
Gayrimenkul bilgileri paylaşılacak mıdır?
Gayrimenkuller (ev, bina, arsa vb.) ve araç gibi finansal nitelikte olmayan varlıklara ilişkin bilgilerin otomatik temelde değişimi söz konusu olmayacak. Ayrıca ticari taksi, minibüs,otobüs,servis aracı ve özel araçlar dahil olmak üzere kapsam dışıdır.
Hesap sahibi olarak sizlerin avukatlar ya da diğer hizmet sağlayıcılara vekalet vererek otomatik bilgi değişimi dışında kalması mümkün müdür?
Yukarıda ifade edilen paylaşım kriterlerini taşıyan hesaplara ait bilgilerin, başvuru, dilekçe, itiraz ve dava gibi yöntemlerle otomatik değişim dışında bırakılması mümkün değil. Vatandaşlarımız finansal hesap bilgilerinin bildirim dışında tutulacağı vaadiyle kendilerinden ücret, T.C. kimlik numaraları, e-devlet şifreleri gibi bilgileri talep eden kişi ve şirketlere karşı dikkatli davranmalı ve bu bilgilerin dolandırıcılık amacıyla kullanılabileceğini göz önünde bulundurmalıdır. Bu konuda Ekonomi ve Maliye Bakanlığınca yurtdışında veya Türkiye’de ücret karşılığı hizmet vermek üzere hiçbir avukat, danışman veya şirket yetkilendirilmemiştir. Vatandaşlarımızın, avukatlara ya da danışmanlık firmalarına verilerinin yurtdışına aktarılmasına rıza gösterilmediği yönünde vekaletname vererek otomatik bilgi değişimini önlemeleri mümkün değildir. Bu çok önemli konuyu bir örnekle pekiştirelim. Bay (A) Türkiye'de yaşamaktadır. Bir televizyon programında danışman olduğunu ve otomatik bilgi paylaşımı kapsamında verileri gizleyebileceğini iddia eden Bay (N)’ye vekalet ücreti olarak 1000 Euro ödemiştir. Bay (N), idari makamlara Bay (A)’nın verilerinin gizlenmesi için başvursa da Bay (A)’nın verileri Anlaşma kapsamına giriyorsa bilgileri paylaşılacaktır